Πεντοζάλι

Το Πεντοζάλι (ή πεντοζάλης, όπως αναφέρεται λανθασμένα σε μερικές περιπτώσεις) ανήκει στην κατηγορία των πηδηχτών χορών και χορεύεται σ’ όλη την Κρήτη, ενώ έχει τις ρίζες του στα Σφακιά του νομού Χανίων. Χορεύεται μόνο από άνδρες και γι’ αυτό τον αποκαλούν «αντρίστικο» χορό. Τον χορεύουν σε μικρές ομάδες, πιασμένοι σφιχτά από τους ώμους, με πεταχτούς διασκελισμούς και συνεχόμενες εναλλαγές. Το ύφος του θυμίζει απομεινάρια πανάρχαιας μορφής πολεμικού χορού, άποψη που ενισχύεται από την παρατήρηση ότι μέχρι πριν από λίγα χρόνια χορευόταν από άνδρες οπλισμένους.

Ο χορός συνήθως ξεκινάει με άντρες και γυναίκες πιασμένους κυκλικά, γύρω από τον οργανοπαίχτη, που τραγουδάνε μεταξύ τους με τρόπο που μας θυμίζει τις περιγραφές για το αρχαίο υπόρχημα. Το υπόρχημα ήταν μια αρχέγονη μορφή δραματικής ποίησης που καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε στην Κρήτη. Σχετιζόταν με τη λατρεία του Δία, του Κρόνου, των Τιτάνων και των Κουρητών και ήταν χορός στην οποία συμμετείχε μεγάλη ομάδα χορευτών και συνοδεύονταν με μίμηση κινήσεων, μουσική και τραγούδι. Οι χορευτές ήταν ένοπλοι και τραγουδούσαν με το ρυθμό που έδινε ο κιθαριστής από την κιθάρα του.